Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

--- jalan_reko_telokdatok [2021/12/14 17:57] – [Kini] sazli
+++ jalan_reko_telokdatok [2023/10/09 19:47] (kini) – [1896-04-30: Cadangan Sg Chuau-Tanjong Duablas] sazli
@@ Line 1: / Line 1: @@
 ====== Jalan Rekoh-Telok Datok ======
+===== Dirujuk oleh =====
+  * [[rekoh|Rekoh]]
+  * [[jalan_reko_sepang|Jalan Reko-Sepang]]
+  * [[sampah_b_b_bangi|Pusat Pelupusan Sampah di Bangi]]
+  * [[sejarahbangi-1910-1919#jalan_telok_datok-bangi|1910-11-03: Jalan Telok Datok-Bangi]]
+  * [[sejarahbangi-1930-1939#jalan_raya_banjir|1933-04-06: Jalan Raya Banjir]]
 ===== Ringkasan =====
+Sejak 1850-an, Rekoh merupakan antara kawasan perlombongan bijih timah yang utama di daerah Ulu Langat. Hasil bijih timah dibawa ke Klang melalui Sungai Langat. Ketika Frank Swettenham membuat lawatan di petempatan sepanjang Sungai Langat pada tahun 1875, beliau mendapati laluan sungai tersebut agak sukar, terutamanya di antara Langat dan Rekoh. Beliau mencadangkan agar sebatang jalan dibina di antara keduanya.
+Untuk tujuan itu, pada 10 Julai 1884, pemangku majistret Ulu Langat, Mr. George Bellamy, dengan dipandu oleh seorang warga masyarakat Temuan di kawasan itu, telah membuat tinjauan dengan menelusuri denai dari Kampung Simpang Ampat (sekitar Kuala Sungai Semenyih) ke arah Langat. Pada 30 April 1896, di dalam suatu tinjauan berasingan, Jalan Rekoh-Langat dicadangkan sekali lagi, kali ini melalui Sungai Chuau (sekitar Putrajaya Wetlands kini) menuju ke Tanjung Duablas. Namun oleh kerana terdapat hutan paya gambut yang luas di situ, usaha ini telah dihentikan.
+Menjelang kurun ke-20, ladang-ladang getah mula dibuka dengan pesatnya. Terdapat keperluan mendesak bagi membawa keluar hasil getah dari pedalaman. Pada 1 Julai 1910, Jalan Rekoh-Bangi-Salak-Seremban siap dibina. Seterusnya pada 31 Oktober 1910, beberapa projek utama telah diumumkan oleh Pesuruhjaya Tinggi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu, John Anderson, antaranya pembinaan jalan menghubungkan Bangi dengan Telok Datok, merentasi kawasan hutan paya gambut yang luas itu. Ia mula dibina sekitar tahun 1911, dan dibuka sekitar tahun 1918.
+Sementara itu, pembukaan ladang-ladang dan perkampungan baru semakin pesat di sekitar jalan-jalan ini. Menyedari akan hal ini, Jabatan Hutan mencadangkan agar kawasan hutan paya gambut yang belum diterokai dijadikan hutan simpan, antara lain bagi melindungi masyarakat Temuan yang telah mendiaminya sejak lama dahulu. Pada 19 April 1927, kawasan hutan paya gambut di dalam mukim Tanjong Duablas seluas 7,246.96 hektar telah diwartakan sebagai Hutan Simpan Kuala Langat Utara.
+Kini Jalan Bangi-Telok Datok dikenali sebagai Jalan Banting-Semenyih, dan telah dinaik taraf kepada Jalan Persekutuan (31). Walaupun ia telah mengalami banyak perubahan sejak lebih 100 tahun yang lalu, secara umumnya ianya masih kekal dalam lingkungan laluan asalnya. Sementara itu, keluasan Hutan Simpan Kuala Langat Utara kini hanya tinggal 957.6 hektar sahaja (kira-kira 13% daripada keluasan asalnya) dan masih diancam penyahwartaan, untuk tujuan pembangunan.
+Sumber utama:-
+. J. M. Gullick @ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society Vol. 80, No. 2 (293) (December 2007), pp. 1-18: [[https://www.jstor.org/stable/41493693|"A Short History of Ulu Langat to 1900"]].
+. PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR @ Arkib Negara Malaysia:- \\
+- 10/07/1884: [[http://ofa.arkib.gov.my/ofa/collection/asset/12478|"RE HIS PROCEEDINGS TO REEKO TO ENDEAVOUR TO FIND A TRACK FROM THAT PLACE TO KLANG"]] \\
+- 30/04/1896: [[http://ofa.arkib.gov.my/ofa/collection/asset/149637|"KAJANG - REKO ROAD"]].
+. The Singapore Free Press and Mercantile Advertiser (Weekly), 3 November 1910, Page 13: [[https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/singfreepresswk19101103-1.2.86|"THE F.M.S. IN 1910"]].
+. Keertan Ayamany @ Malay Mail, 20 May 2021: [[https://www.malaymail.com/news/malaysia/2021/05/20/the-how-and-why-behind-selangors-plan-to-degazette-kuala-langat-north-fores/1975477|"The how and why behind Selangor’s plan to degazette Kuala Langat North Forest Reserve"]].
+===== Permulaan: Latar Tahun 1850-an =====
 Sejak 1850-an, Rekoh merupakan antara kawasan perlombongan bijih timah yang utama di daerah Ulu Langat. Hasil bijih timah dibawa ke Klang melalui Sungai Langat. Pada tahun 1875, Frank Swettenham telah membuat lawatan ke Rekoh dan Ulu Langat, dan mendapati laluan sungai tersebut agak sukar, terutamanya di antara Langat dan Rekoh. Beliau mencadangkan agar sebatang jalan dibina di antaranya. Namun disebabkan kawasan tersebut adalah hutan paya gambut yang luas, cadangan tersebut tidak dapat diterima ketika itu. Pembinaan jalan hanya dimulakan pada awal kurun ke-20, setelah terdapat keperluan mendesak bagi membawa hasil ladang getah yang sedang berkembang pesat: //"Until 1883, when it became a separate administrative district with Kajang as its headquarters, Ulu Langat was merely an inland extension Of Kuala Langat. Anderson, for example, in 1824 described the Langat as 'a small river' with about 500 people along its valley, Who exported tin and rattan. He did not himself venture so far south in Selangor as this. If he had done so, he would have found that the winding river was navigable to small ships and also tidal to a some 12 miles upstream from Bandar Langat, with a minimum depth of 12 feet. From that point, the character of the river changed, so that in 1875 it took Swettenham five days to cover a distance of 57 miles from Bandar Langat to Rekoh. He found the river 'very difficult, the current always getting stronger, and the snags were numerous and larger'. From Kajang he struggled on to Cheras and finally to Ulu Langat village, a total distance of 93 miles from Bandar Langat. He proposed to bypass the middle stretch With a road, but the land was swampy and so the road was not constructed until the early twentieth century, when the advent of rubber had created both a need and the resources for it. Nonetheless, until lateral roads to link Langat With Kuala Lumpur and Seremban were built in the 1880s, the river was the only means of exporting tin, and in the dry season the water level dropped so that a heavily boat might take 13 days to travel downstream."// (J. M. Gullick @ Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society Vol. 80, No. 2 (293) (December 2007), pp. 1-18: {{ :buku:a_short_history_of_ulu_langat.pdf ||}}[[https://www.jstor.org/stable/41493693|"A Short History of Ulu Langat to 1900"]]).
@@ Line 21: / Line 53: @@
 {{peta:peta-klang-langat-1896.png?600|Lakaran cadangan Jalan Sg Chuau-Tanjong Duablas, 1896}} \\
 Lakaran cadangan Jalan Sg Chuau-Tanjong Duablas, 1896. Ketika ini [[awal_bangi|Pekan Bangi]] masih belum wujud lagi (PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR, 14/04/1896: {{ :arkib:19570062586d02.pdf ||}}[[http://ofa.arkib.gov.my/ofa/collection/asset/784015|"KAJANG - REKO BRIDLE ROAD-AS TO COST OF CONVERTING IT INTO A CARTROAD -"]]).
+{{:gambar:pagan_races_of_the_malay_peninsula_1906_14801480253_.jpg?600|Ahli masyarakat Temuan di sekitar Sungai Chuau, 1900-an}} \\
+Ahli masyarakat Temuan di sekitar Sungai Chuau, 1900-an (Walter William Skeat, Charles Otto Blagden, 1906: [[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pagan_races_of_the_Malay_Peninsula_(1906)_(14801480253).jpg|"Pagan races of the Malay Peninsula"]], m.s.804-805).
 ===== 1910-10-31: Pengumuman Projek =====
@@ Line 52: / Line 87: @@
 {{:peta:bangi-telokdatok-1929-marked.png?600|Jalan Bangi-Telok Datok, merentasi Hutan Simpan Kuala Langat Utara, 1929}} \\
-Pada 13 Mei 1927, kawasan hutan paya gambut di dalam mukim Tanjong Duablas seluas 7,246.96 hektar telah diwartakan sebagai Hutan Simpan Kuala Langat Utara. Peta tahun 1929 menunjukkan Jalan Telok Datok-Bangi (ditanda biru), merentasi hutan tersebut, yang dikatakan berusia lingkungan 8,000 tahun (Keertan Ayamany @ Malay Mail, 20 May 2021: {{ :akhbar:the_how_and_why_behind_selangor_s_plan_to_degazette_kuala_langat_north_forest_reserve_malaysia_malay_mail.pdf ||}}[[https://www.malaymail.com/news/malaysia/2021/05/20/the-how-and-why-behind-selangors-plan-to-degazette-kuala-langat-north-fores/1975477|"The how and why behind Selangor’s plan to degazette Kuala Langat North Forest Reserve"]]. Gambar: Peta Edward Stanford @ F.M.S. Survey Department, 1929: {{ :laman:selangor_1929._geographicus_rare_antique_maps.pdf ||}}[[https://www.geographicus.com/P/AntiqueMap/selangor-fms-1929|"1929 F.M.S. Wall Map of Selangor (Kuala Lumpur)"]]).
+Pada 19 April 1927, kawasan hutan paya gambut di dalam mukim Tanjong Duablas seluas 7,246.96 hektar telah diwartakan sebagai Hutan Simpan Kuala Langat Utara (FMS Government Gazette Notification No 2578), antara lain bagi melindungi masyarakat Temuan Bukit Prah, Pulau Kempas dan Bukit Kemandol. Peta tahun 1929 menunjukkan Jalan Telok Datok-Bangi (ditanda biru), merentasi hutan tersebut, yang dikatakan berusia lingkungan 8,000 tahun.
+**Sumber:-**
+  * Keertan Ayamany @ Malay Mail, 20 May 2021: {{ :akhbar:the_how_and_why_behind_selangor_s_plan_to_degazette_kuala_langat_north_forest_reserve_malaysia_malay_mail.pdf ||}}[[https://www.malaymail.com/news/malaysia/2021/05/20/the-how-and-why-behind-selangors-plan-to-degazette-kuala-langat-north-fores/1975477|"The how and why behind Selangor’s plan to degazette Kuala Langat North Forest Reserve"]].
+  * Abdul Fareed Gafoor @ Malaysian Bar, 27 Feb 2020: {{ :laman:kenyataan_media_kerajaan_selangor_seharusnya_mempertimbangkan_kesemua_hak_tanah_dan_sumber_orang_asli_sebelum_mengeluarkan_tanah_daripada_hutan_simpan_kekal_kuala_langat_utara_-_the_malaysian_bar.pdf ||}}[[https://www.malaysianbar.org.my/article/news/press-statements/press-statements/kenyataan-media-kerajaan-selangor-seharusnya-mempertimbangkan-kesemua-hak-tanah-dan-sumber-orang-asli-sebelum-mengeluarkan-tanah-daripada-hutan-simpan-kekal-kuala-langat-utara|"Kerajaan Selangor Seharusnya Mempertimbangkan Kesemua Hak Tanah dan Sumber Orang Asli Sebelum Mengeluarkan Tanah Daripada Hutan Simpan Kekal Kuala Langat Utara"]].
+  * Peta kawasan berdasarkan peta Edward Stanford @ F.M.S. Survey Department, 1929: {{ :laman:selangor_1929._geographicus_rare_antique_maps.pdf ||}}[[https://www.geographicus.com/P/AntiqueMap/selangor-fms-1929|"1929 F.M.S. Wall Map of Selangor (Kuala Lumpur)"]]).
 ===== 1950: Perladangan Meluas =====
 {{:peta:bangi-telokdatok-1950-marked.png?600|Perladangan meluas}} \\
-Perladangan meluas di sepanjang Jalan Bangi-Telok Datok. Namun kawasan-kawasan hutan simpan di sekitarnya masih kekal seperti sebelumnya, kecuali sebahagian daripada Hutan Simpan Kuala Langat Utara yang telah dinyahwartakan (Surveyor General, Malaya, 1950 @ Australian National University: {{ :laman:open_research_malaysia_malaya_selangor_1950_land_use_south_sheet_1950_1_126_720.pdf ||}}[[http://hdl.handle.net/1885/140895|"Malaysia, Malaya, Selangor 1950, Land Use, South Sheet, 1950, 1:126 720"]]).
+Menjelang 1950: Perladangan semakin meluas. Namun kawasan-kawasan hutan simpan di sekitarnya masih kekal seperti sebelumnya, kecuali beberapa bahagian Hutan Simpan Kuala Langat Utara yang telah dinyahwartakan, antaranya untuk Ladang Boh Plantations Bukit Cheeding, di sebelah barat.
+**Sumber:-**
+  * //"Ladang Teh Boh, Sri Cheeding telah dibuka pada tahun 1927 dengan keluasan 210 ekar dan dan dikendalikan oleh BOH Plantations serta terkenal dengan ladang teh tanah rendah."// (Majlis Perbandaran Kuala Langat: {{ :laman:soalan_lazim_majlis_perbandaran_kuala_langat.pdf ||}}[[https://mpkl.gov.my/soalan-lazim/|"Soalan Lazim"]]).
+  * Peta kawasan berdasarkan peta Surveyor General, Malaya, 1950 @ Australian National University: {{ :laman:open_research_malaysia_malaya_selangor_1950_land_use_south_sheet_1950_1_126_720.pdf ||}}[[http://hdl.handle.net/1885/140895|"Malaysia, Malaya, Selangor 1950, Land Use, South Sheet, 1950, 1:126 720"]].
 ===== Kini =====
 {{:peta:bangi-telokdatok-kini-marked.png?600|Jalan Bangi-Telok Datok kini}} \\
-Jalan Bangi-Telok Datok kini ([[https://mapcarta.com/15815322|Mapcarta]]). Hutan Simpan Kuala Langat Utara kini hanya tinggal seluas 957.6 hektar (kira-kira 13% daripada keluasan asalnya) dan diancam penyahwartaan untuk tujuan pembangunan. (Keertan Ayamany @ Malay Mail, 20 May 2021: {{ :akhbar:the_how_and_why_behind_selangor_s_plan_to_degazette_kuala_langat_north_forest_reserve_malaysia_malay_mail.pdf ||}}[[https://www.malaymail.com/news/malaysia/2021/05/20/the-how-and-why-behind-selangors-plan-to-degazette-kuala-langat-north-fores/1975477|"The how and why behind Selangor’s plan to degazette Kuala Langat North Forest Reserve"]]). Ia diapit oleh Lebuhraya Elite dan Cyberjaya di sebelah timur, Lebuhraya SKVE dan Bandar Saujana Putra di sebelah utara, Boh Plantation di sebelah barat, dan Gamuda Cove di sebelah selatan ([[https://maps.google.com|Google Maps]]).
-Tanjong Dua Belas kini menempatkan salah sebuah [[sampah_b_b_bangi|pusat pelupusan sampah bagi penduduk Bandar Baru Bangi]].
+Jalan Bangi-Telok Datok kini ([[https://mapcarta.com/15815322|Mapcarta]]). Hutan Simpan Kuala Langat Utara, yang merupakan nadi kehidupan masyarakat Temuan di 7 buah perkampungan di sekitarnya (mereka menamakan hutan ini "Pulau Moyang" sempena warisan mereka itu), kini hanya tinggal seluas 957.6 hektar (kira-kira 13% daripada keluasan asalnya) dan diancam penyahwartaan untuk tujuan pembangunan.  Ianya dikelilingi oleh beberapa aktiviti pembangunan sejak beberapa dasawarsa, antaranya Lebuhraya Elite serta Cyberjaya di sebelah timur, Lebuhraya SKVE serta Bandar Saujana Putra di sebelah utara, Ladang Bukit Cheeding di sebelah barat, dan Gamuda Cove di sebelah selatan.
+Tanjung Dua Belas kini menempatkan [[sampah_b_b_bangi|pusat pelupusan sampah yang turut digunakan oleh industri serta penduduk di Bandar Baru Bangi]].
+**Sumber:-**
+. Martin Vengadesan @ Malaysiakini, 14 Feb 2020: {{ :akhbar:komuniti_temuan_kecewa_tanah_adat_nak_dibangunkan.pdf ||}}[[https://www.malaysiakini.com/news/510776|"Komuniti Temuan kecewa tanah adat nak dibangunkan"]].
+. Keertan Ayamany @ Malay Mail, 20 May 2021: {{ :akhbar:the_how_and_why_behind_selangor_s_plan_to_degazette_kuala_langat_north_forest_reserve_malaysia_malay_mail.pdf ||}}[[https://www.malaymail.com/news/malaysia/2021/05/20/the-how-and-why-behind-selangors-plan-to-degazette-kuala-langat-north-fores/1975477|"The how and why behind Selangor’s plan to degazette Kuala Langat North Forest Reserve"]]).
+===== Ilustrasi Video =====
-[[start#pengakuan_pentingkami_bukan_ahli_sejarah|Pengakuan penting: Kami bukan ahli sejarah! Sila klik di sini untuk penjelasan lanjut.]]
+{{youtube>6kxVP4KYXzg?large|sejarah Perlombongan Bijih Timah, Hulu Langat}} Aktivis sejarah Orang Asli, Nordin Hock, telah menyediakan sebuah ilustrasi berbentuk klip video, berdasarkan artikel kami ini. (NORDIN HOCK, 26 September 2021: [[https://youtu.be/6kxVP4KYXzg|"sejarah Perlombongan Bijih Timah, Hulu Langat"]]).